“ZELENA REŠENJA” ZA PUTEVE – HRB veziva

Tehnologija stabilizacije tla, kao alternativa klasičnoj tehnici izrade kolovozne konstrukcije, podrazumeva upotrebu postojećih materijala sa konkretnog gradilišta, uz optimalno doziranje HRB veziva, čime se sprečava dodatna eksploatacija prirodnih resursa, izbegava formiranje gradilišnih deponija od materijala sa iskopa, smanjuje se trošak transporta i dodatne emisije gasova prouzrokovane prevozom sirovina.

Primena tehnoliogije stabilizacije i/ili modifikacije materijala na linijskim infrastrukturim objektima korišćenjem Lafarge HRB veziva dovodi do značajne redukcije emisije ugljen-dioksida u atmosferi – prema poslednjim kalkulacijama radi se o čak 25% manjoj emisiji u odnosu na uobičajeno korišćenu tehniku izrade kolovozne konstrukcije, zbog čega se navedena metoda s pravom naziva „zelena“ tehnologija.

Stabilizacija HRB vezivom BEOBOND (autor fotografije Vojislav Vujanić)

Lafarge HRB veziva odlikuju se manjim ugljeničnim otiskom, koji zahvaljujući svojim performansama redukuju potrebu za radom mehanizacije i time direktno utiču na količinu oslobođenih štetnih gasova u atmosferu. Njihovim korišćenjem ostvaruju se uštede u troškovima izgradnje, kao dodatni stimulans investitorima za dalju primenu ekoloških proizvoda i tehnologija.  Kupcima su na raspolaganju dva tipa HRB veziva - BEOSOL, vezivo na bazi cementa i BEOBOND, vezivo na bazi cementa sa dodatkom kreča.  

Dok su Bosol proizvodi  namenjeni za stabilizaciju tla i modifikaciju materijala lošijih karakteristika pri izgradnji puteva i platoa, Beobond vezivo je projektovano za stabilizaciju i modifikaciju tla kod kojih je procenat vlažnosti i sadržaj glinovitih čestica veoma visok. Upotrebom oba tipa Lafarge veziva značajno se smanjuje potreba za dodatnim materijalima kao zamena posteljice, čime se, sa jedne strane redukuje broj radnih sati mehanizacije, a sa druge, minimalizuju se  emisije spornih gasova.

Primena HRB veziva

Prilikom izgradnje infrastrukturnih objekata ponekad je nemoguće izbeći deonice na kojima temeljno tlo ili tlo posteljice ne zadovoljava minimalne zahteve, bilo u pogledu nosivosti ili u pogledu potrebnog kvaliteta materijala, a koje projekat ili neki opštevažeći propis postavljaju na sam materijal i na stanje njegove ugrađenosti. U ovakvim situacijama je metoda stabilizacije I modifikacije materijala HRB vezivima nezamenjiva.

Radi što jasnijeg pojašnjenja značaja primene opisane metode, u nastavku će biti data uporedna analiza ispitivanja debljine slojeva u tri slučaja: 1) primena klasične metode projektovanja kolovozne konstrukcije bez stabilizacije, zatim 2) zamena tla refulisanim (čistim peskom) i 3) stabilizacija tla. Kao ulazni parametar korišćen je tip teškog saobraćajnog opterećenja.

Posteljica na kojoj je vršeno ispitivanje veziva jeste les, čija se vrednost CBR-a (kalifornijskog indeksa nosivosti) kreće između 2% i 5%. Za analizu je korišćeno do 5% HRB veziva, koje drastično menja prirodne karakteristike dodatog materijala koji se tretira, obarajući mu vrednosti Indeksa plastičnosti (Ip), dok mu, sa druge strane, značajno povećava CBR (u dozaži od 5% HRB-a CBR lesa može dostići i vrednosti veće od 60%).  Prilikom ispitivanja materijala i izrade proračuna, korišćeni su važeći standardi.

Šematski prikaz varijantnih rešenja za teško saobraćajno opterećenje

Na dijagramu je dat prikaz tri analizirane varijante rešenja kolovozne konstrukcije. Jasno je uočljiva redukcija donjih nosećih slojeva (tamnobraon boja) kod konstrukcije stabilizovane Lafarge HRB vezivima u odnosu na ostale dve. Svaka od postojećih varijanti izrade kolovozne konstrukcije podrazumeva izvestan rad mehanizacije na dopremanju i ugradnji upotrebljenog materijala sa jedne strane, kao i radove na iskopu i transportu iskopanog materijala na deponiju, sa druge.  Shodno tome, smanjivanjem debljine slojeva kolovozne konstrukcije značajno se umanjuje količina korišćenih sirovina, kao i rad mehanizacije, čime se ostvaruju znatne uštede, bez dodatnog negativnog uticaja na životnu sredinu. 

Metoda stabilizacije i modifikacije materijala primenom Lafarge HRB veziva s razlogom se svrstava u kategoriju ekoloških tehnologija, a njena masovnija primena na našem tržištu tek predstoji.